چگونه اطلاعات هارد را بازیابی کنیم؟ چکار می‌شود کرد؟

گزینه‌هایی که بر روی میز داریم وقتی اطلاعاتمان از میان می‌رود

چگونه اطلاعات هارد را بازیابی کنیم ؟ هر هاردی اعم از هارد HDD  SSD یا SSHD خراب می‌شود و این واقعیتی است که برای هر کسی که از سیستم کامپیوتری استفاده می‌کند اتفاق می‌افتد. حالا در ادامه می‌خواهیم به این موارد بپردازیم که آیا با اتفاقی که برای هاردتان افتاده آیا اطلاعاتی که داخلش بوده قابل ریکاوری هست یا نه. ابتدا عوامل هشدار دهنده خرابی را باهم بررسی می‌کنیم و سپس سراغ قسمت‌های داخلی هارد و عوامل خرابی آن بپردازیم و در انتها چند مرحله که می‌تواند به بازیابی اطلاعات شما کمک کند را توضیح می‌دهیم.

فقط یک نکته را به خاطر داشته باشید حتی اگر فایل‌های شما قابل بازیابی باشد با نصب برنامه‌های ریکاوری اطلاعات شما می‌توانید شانس ریکاوری اطلاعات را از بین ببرید (واقعیت برنامه های ریکاوری هارد را بخوانید). پس بهترین راه برای بازیابی اطلاعات از هارد آسیب دیده این است که آن را به یک مرکز بازیابی اطلاعات مطمئن و حرفه‌ای بسپارید. (لزوما نباید ایران هارد باشه)

ابتدا باید دلایل خرابی هارد دیسک را بدانیم

هارددیسک یک وسیله مکانیکی است که از چندین قسمت متحرک ساخته شده است. پلاترهای مغناطیسی اطلاعات شما را ذخیره می‌کنند. بازویی که هد خواندن و نوشتن روی آن نصب شده است در بین پلاترها حرکت می‌کنند و وظیفه بازیابی اطلاعات شما را به عهده دارند. بازو توسط یک محرک حرکت می‌کند و هد خواندن و نوشتن با فاصله‌ای بسیار کم روی پلاترها حرکت می‌کند. فاصله این هد با پلاتر کم است اما می‌تواند توسط گرد و غبار این فضا از بین برود.

اگر هر کدام از قسمت‌های مکانیکی هارد خراب شود، هارد عملکرد کلی خود را از دست می‌دهد. قطعات با دقتی باور نکردنی کار می‌کنند و بسیار آسیب پذیر هستند. مدارهای برد، موتورهای اسپیندل، بلبرینگ و دیپر قطعات مستعد خرابی هستند. البته باید تاکید کنیم که بدترین نوع خرابی، کِرَش کردن هِد هارد است. هِد شکسته می‌تواند روی پلاترها گیر کند و خاصیت مغناطیسی آن را از بین ببرد. اطلاعات در این حالت برای همیشه از بین می‌روند.

خرابی سایر قطعات مکانیکی می‌تواند دردسر ساز باشد چون که گاهی پیدا کردن و تعویض قطعات به سختی انجام می‌شود و هزینه بر هم می‌باشد. البته همه این‌ها تا زمانی که پلاترها  آسیب ندیده باشند خوب است چون هنوز امیدی باقی می‌ماند و اگر بتوانید هارد را تعمیر کنید و دوباره به کار بگیرید می‌توانید به اطلاعاتتان را بازیابی کنید.

علاوه‌بر خرابی‌های مکانیکی ممکن است هارد خرابی های غیرمکانیکی یا همان لاجیکالی را تجربه کند. مسلما هارد هم همانند دیگر قطعات سیستم از یک سری دستور عمل‌ها و به اصطلاح برنامه جهت خواندن و پیدا کردن اطلاعات مورد نظرتان، پیروی می‌کند. حالا حساب کنید چه اتفاقی می‌افتد وقتی اینا آسیب ببنید. معمولا در این حالت باید از اول ساختار فایل‌ها و در مواقعی هگزها تنظیم و نوشته شود و دوباره راه‌اندازی شود.

یکی از علل دیگری که می‌تواند منجر به خوانده نشدن اطلاعات شما شود خراب شدن کانکتور هاردی است که به سیستم وصل می کنید. هارددیسک‌ها از طریق رابط‌های مختلفی به مادربرد متصل می‌شوند و رایج‌ترین آن‌ها IDE، SATA و PATA می‌باشد. اگر این اتصال یا مدار روی مادربرد که دیسک را کنترل می‌کند و به آن کنترلر دیسک گفته می‌شود خراب شود می تواند علائم خرابی هارد را تقلید کند.

سپس هم باید علائم خرابی هارد را بدانیم

اغلب اوقات هارددیسک بدون هیچگونه اخطار قبلی خراب می‌شود. یک دقیقه سیستم خوب کار می‌کند و بعد به طور ناگهانی صفحه آبی مرگ معروف به شما نمایش داده می‌شود و تمام اطلاعات شما از بین می‌رود. همیشه از فایل‌های مهم خود بکاپ تهیه کنید. اگر یک بکاپ مطمئن داشته باشید بسیاری از دردسرهای بازیابی اطلاعات را از بین خواهید برد. با این وجود برخی از قطعات مکانیکی می‌توانند به تدریج خراب شوند، خرابی هارد قریب الوقوع است. علائم خرابی هارد در خلاصه بخواهم بگویم یا صدا دارن یا بصورت مشکلات عملکردی در هارد پدیدار می‌شوند.

اگر زمان زیادی را در کنار سیستم خود صرف می‌کنید احتمالا با صدای معمول یک هارد آشنا هستید (عملا صدای خاصی ندارد). اگر صدای هاردی که می‌شنوید غیرمعمول است احتمالا این نشانه‌ای از خرابی هارد است. صدای غژ غژ کردن ممکن است به این معنا باشد که یاتاقان‌ها یا موتور اسپیندل خراب شده‌اند. صدای کلیک کردن می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که بازوی خواندن یا نوشتن شکسته شده است. گاهی اوقات این صداها می‌تواند خفیف یا شدید باشد. برای این که از صدای هارد مطمئن شوید می‌توانید با احتیاط کیس کامپیوتر خود را باز کنید و گوش خود را نزدیک هارد ببرید.

مشکلات عملکردی می‌تواند شامل افزایش تعداد هنگ کردن سیستم و ریستارت سیستم شود. البته این علائم می‌تواند ناشی از مشکلات دیگری مانند ویروسی شدن سیستم باشد. سناریو دیگری که می‌توانید تجربه کنید این است که کپی کردن فایل‌ها می‌تواند مدت زمان زیادی طول بکشد. اگر به هر یک از این علائم دچار شده‌اید در صورت امکان از اطلاعات خود بکاپ بگیرید.

حالا بپردازیم به عیب‌یابی در هارد دیسک

وقتی هارد دیسک شما خراب می‌شود مراحلی وجود دارد که می‌توانید به کار بگیرید تا متوجه شوید که مشکل از کجا است. اگر از یک سیستم ویندوزی استفاده می‌کنید اولین کاری که باید انجام دهید ریستارت ویندوز و رفتن به بایوس سیستم است. معمولا با فشار دادن کلید Delete می‌توانید وارد بایوس شوید. بایوس دارای یک ابزار عیب یابی هارد خودکار است. این ابزار را اجرا کنید و ببینید هارد نمایش داده می‌شود یا نه، اگر هارد نمایش داده نشد ممکن است در اتصالات بین هارد و مادربرد مشکلی ایجاد شده باشد. تمام این اتصالات را بررسی کنید.

اگر باز هم هارد نمایش داده نشد می‌توانید تست‌های تشخیصی بیشتری را انجام دهید. از یک کامپیوتر دیگر استفاده کنید و ببینید هارد شما در سیستم دیگر نمایش داده می‌شود یا نه. می‌توانید شماره مدل و تولید کننده هارد دیسک را پیدا کنید و به سایت اختصاصی سازنده وارد شوید و نرم افزار تشخیصی اختصاصی شرکت را دانلود کنید. برنامه را در فلش مموری ذخیره کنید و سیستم را از آن بوت کنید. این نرم افزار معمولا به شما نشان می‌دهد که مشکل از کجاست.

همچنین می‌توانید یک آنتی‌ویروس پورتابل را در فلش قابل بوت اجرا کنید و هرگونه ویروس که می‌تواند مشکلات خرابی هارد را باعث شود را از بین ببرید.

در هنگام بوت شدن سیستم به هارد گوش دهید، آیا صدایی از آن شنیده نمی‌شود؟ این بدان معناست که پلاترها نمی‌چرخند و یک مشکل جدی مکانیکی وجود دارد. اگر صداهایی مانند غژغژ کردن و کلیک کردن را می‌شنوید باز هم خرابی مکانیکی اتفاق افتاده است. در این حالت ممکن است شما نیاز به تعویض هد خواندن نوشتن یا موتور اسپیندل و یا سایر قطعات مکانیکی داشته باشید. البته همان طور که بالا هم گفتم به شرطی که پلاتر آسیب ندیده باشد.

بازیابی اطلاعات از هارد دیسک خراب، چکار‌هایی می‌شود کرد؟

اگر تشخیص دادید که هارد شما یک مشکل مکانیکی دارد ناامید نشوید احتمال این که این مشکل حل شدنی باشد و بتوان اطلاعات هارد را ریکاوری کرد وجود دارد، البته به کمک یک متخصص ریکاوری یا مرکز تعمیر و بازیابی اطلاعات (نه یک خدمات کامپیوتری ساده …). این مراکز هارددیسک را در محیطی به نام کلین‌روم یا اتاق تمیز که هیچگونه گرد و غباری در آن یافت نمی‌شود باز می‌کنند. به یاد داشته باشید که نشستن هر گونه گرد و غباری روی پلاترها می‌تواند هارد را خراب کند.

شما نمی‌توانید خودتان تعمیرات مکانیکی را انجام دهید زیرا باید قطعات جایگزین دقیق را بر‌اساس مدل و نسخه دقیق هارد پیدا کنید. همین موضوع می‌تواند خود به خود یک مشکل بزرگ ایجاد کند (حتی برای متخصصان حرفه ای بازیابی اطلاعات). ممکن است شما بتوانید خودتان یک مدار خراب را تعویض کنید اما موتور اسپیندل و محرک‌های خواندن و نوشتن بسیار به سختی تعویض می‌شوند. به یاد داشته باشید باز کردن محفظه هارد می‌تواند گارانتی هارد شما را باطل کند. اگر تصمیم دارید خودتان این مسیر را طی کنید به یاد داشته باشید لکه‌های ناشی از اثر انگشت برای خراب شدن هارد کافیست.

مشکلات ناشی از ساختار فایل یا ایندکس دیسک خراب می‌تواند با نرم‌افزار‌های مخصوص حل شوند. برخی از نرم‌افزارها مانند fdisk در اکثر سیستم عامل‌ها وجود دارد که برای این منظور استفاده می‌شود اما شما باید خیلی مراقب باشید. تغییر پارتیشن هارد یا فرمت بندی می‌‌تواند مشکلات هارد را برطرف کند اما تمام اطلاعات خود را از دست خواهید داد.

سخن آخر

چگونه اطلاعات هارد را بازیابی کنیم ؟ در اینترنت بعضی پیشنهادات عجیب و غریب برای تعمیر و بازیابی اطلاعات از هارددیسک وجود دارد که ممکن است بازیابی اطلاعات شما را برای همیشه غیر‌ممکن کند. اگر هارد دیسک شما مشکل مکانیکی داشته باشد نصب هر گونه نرم افزار بازیابی اطلاعات به ریکاوری داده‌های شما کمک نمی‌کند. قبل از این که هر گونه از این تکنیک‌ها را امتحان کنید بهتر است با یک مشاور بازیابی اطلاعات حرفه‌ای مشورت کنید.(لزوما نه ایران هارد)