چگونه اطلاعات هارد را بازیابی کنیم؟ چکار می‌شود کرد؟

گزینه هایی که بر روی میز داریم وقتی اطلاعاتمان از میان می‌رود

هر هاردی اعم از هارد HDD  SSD یا SSHD خراب می‌شود و این واقعیتی است که برای هر کسی که از سیستم کامپیوتری استفاده می کند اتفاق می‌افتد. حالا در ادامه می‌خواهیم به این موارد بپردازیم که آیا با اتفاقی که برای هاردتان افتاده آیا اطلاعاتی که داخلش بوده قابل ریکاوری هست یا نه. ابتدار عوامل هشدار دهنده خرابی را باهم بررسی می‌کنیم و سپس سراغ  قسمت های داخلی هارد و عوامل خرابی آن بپردازیم و در انتها چند مرحله که می تواند به بازیابی اطلاعات شما کمک کند را توضیح می دهیم.

فقط یک نکته را به خاطر داشته باشید حتی اگر فایل های شما قابل بازیابی باشد با نصب برنامه های ریکاوری اطلاعات شما می‌توانید شانس ریکاوری اطلاعات را از بین ببرید (واقعیت برنامه های ریکاوری هارد را بخوانید). پس بهترین راه برای بازیابی اطلاعات از هارد آسیب دیده این است که آن را به یک مرکز بازیابی اطلاعات مطمئن و حرفه‌ای بسپارید. (لزوما نباید ایران هارد باشه)

ابتدا باید دلایل خرابی هارد دیسک را بدانیم

هارددیسک یک وسیله مکانیکی است که از چندین قسمت متحرک ساخته شده است. پلاترهای مغناطیسی اطلاعات شما را ذخیره می کنند. بازویی که هد خواندن و نوشتن روی آن نصب شده است در بین پلاترها حرکت می کنند و وظیفه بازیابی اطلاعات شما را به عهده دارند. بازو توسط یک محرک حرکت می کند و هد خواندن و نوشتن با فاصله‌ای بسیار کم روی پلاترها حرکت می کند. فاصله این هد با پلاتر کم است اما می تواند توسط گرد و غبار این فضا از بین برود.

اگر هر کدام از قسمت های مکانیکی هارد خراب شود، هارد عملکرد کلی خود را از دست می‌دهد. قطعات با دقتی باور نکردنی کار می‌کنند و بسیار آسیب پذیر هستند. مدار های برد، موتورهای اسپیندل، بلبرینگ و دیپر قطعات مستعد خرابی هستند. البته باید تاکیر کنیم که بدترین نوع خرابی، کِرَش کردن هِد هارد است. هِد شکسته می‌تواند روی پلاترها گیر کند و خاصیت مغناطیسی آن را از بین ببرد. اطلاعات در این حالت برای همیشه از بین می روند.

خرابی سایر قطعات مکانیکی می تواند دردسر ساز باشد چونکه گاهی پیدا کردن و تعویض قطعات به سختی انجام می شود و هزینه بر هم می‌باشد. البته همه اینها تا زمانی که پلاترها  آسیب ندیده باشند خوب است چون هنوز امیدی باقی می‌ماند و اگر بتوانید هارد را تعمیر کنید و دوباره به کار بگیرید می‌توانید به اطلاعاتتان را بازیابی کنید.

علاوه بر خرابی های مکانیکی ممکن است هارد خرابی های غیرمکانیکی یا همان لاجیکالی را تجربه کند. مسلما هارد هم همانند دیگر قطعات سیستم از یک سری دستور عمل ها و به اصطلاح برنامه جهت خواندن و پیدا کردن اطلاعات مورد نظرتان، پیروی می‌کند. حالا حساب کنید چه اتفاقی می‌افتد وقتی اینا آسیب ببنید. معمولا در این حالت باید از اول ساختار فایل ها و در مواقعی هگز ها تنظیم و نوشته شود و دوباره راه‌اندازی شود.

یکی از علل دیگری که می تواند منجر به خوانده نشدن اطلاعات شما شود خراب شدن کانکتور هاردی است که به سیستم وصل می کنید. هارددیسک ها از طریق رابط های مختلفی به مادربرد متصل می شوند و رایج ترین آنها IDE، SATA و PATA می باشد. اگر این اتصال یا مدار روی مادربرد که دیسک را کنترل می کند و به آن کنترلر دیسک گفته می شود خراب شود می تواند علائم خرابی هارد را تقلید کند.

سپس هم باید علائم خرابی هارد را بدانیم

اغلب اوقات هارددیسک بدون هیچگونه اخطار قبلی خراب می شود. یک دقیقه سیستم خوب کار می کند و بعد به طور ناگهانی صفحه آبی مرگ معروف به شما نمایش داده می شود و تمام اطلاعات شما از بین می رود. همیشه از فایل های مهم خود بکاپ تهیه کنید. اگر یک بکاپ مطمئن داشته باشید بسیاری از دردسرهای بازیابی اطلاعات را از بین خواهید برد. با این وجود برخی از قطعات مکانیکی می توانند به تدریج خراب شوند، خرابی هارد قریب الوقوع است. علائم خرابی هارد در خلاصه بخواهم بگویم یا صدا دارن یا بصورت مشکلات عملکردی در هارد پدیدار می‌شوند.

اگر زمان زیادی را در کنار سیستم خود صرف می‌کنید احتمالا با صدای معمول یک هارد آشنا هستید (عملا صدای خاصی ندارد). اگر صدای هاردی که می شنوید غیر معمول است احتمالا این نشانه‌ای از خرابی هارد است. صدای غژ غژ کردن ممکن است به این معنا باشد که یاتاقان ها یا موتور اسپیندل خراب شده‌اند. صدای کلیک کردن می تواند نشان دهنده این باشد که بازوی خواندن یا نوشتن شکسته شده است. گاهی اوقات این صداها می تواند خفیف یا شدید باشد. برای اینکه از صدای هارد مطمئن شوید می توانید با احتیاط کیس کامپیوتر خود را باز کنید و گوش خود را نزدیک هارد ببرید.

مشکلات عملکردی می تواند شامل افزایش تعداد هنگ کردن سیستم و ریستارت سیستم شود. البته این علائم می تواند ناشی از مشکلات دیگری مانند ویروسی شدن سیستم باشد. سناریو دیگری که می توانید تجربه کنید این است که کپی کردن فایل ها می تواند مدت زمان زیادی طول بکشد. اگر به هر یک از این علائم دچار شده‌اید در صورت امکان از اطلاعات خود بکاپ بگیرید.

حالا بپردازیم به عیب‌یابی در هارد دیسک

وقتی هارددیسک شما خراب می شود مراحلی وجود دارد که می توانید به کار بگیرید تا متوجه شوید که مشکل از کجا است. اگر از یک سیستم ویندوزی استفاده می کنید اولین کاری که باید انجام دهید ریستارت ویندوز و رفتن به بایوس سیستم است. معمولا با فشار دادن کلید Delet می توانید وارد بایوس شوید. بایوس دارای یک ابزار عیب یابی هارد خودکار است. این ابزار را اجرا کنید و ببینید هارد نمایش داده می شو یا نه، اگر هارد نمایش داده نشد ممکن است در اتصالات بین هارد و مادربرد مشکلی ایجاد شده باشد. تمام این اتصالات را بررسی کنید.

اگر باز هم هارد نمایش داده نشد می توانید تست های تشخیصی بیشتری را انجام دهید. از یک کامپیوتر دیگر استفاده کنید و ببینید هارد شما در سیستم دیگر نمایش داده می شود یا نه. می توانید شماره مدل و تولید کننده هارددیسک را پیدا کنید و به سایت اختصاصی سازنده وارد شوید و نرم افزار تشخیصی اختصاصی شرکت را دانلود کنید. برنامه را در فلش مموری ذخیره کنید و سیستم را از آن بوت کنید. این نرم افزار معمولا به شما نشان می دهد که مشکل از کجاست.

همچنین می توانید یک آنتی ویروس پورتابل را در فلش قابل بوت اجرا کنید و هر گونه ویروس که می تواند مشکلات خرابی هارد را باعث شود را از بین ببرید.

در هنگام بوت شدن سیستم به هارد گوش دهید، آیا صدایی از آن شنیده نمی شود؟ این بدان معناست که پلاترها نمی چرخند و یک مشکل جدی مکانیکی وجود دارد. اگر صداهایی مانند غژغژ کردن و کلیک کردن را می شنوید باز هم خرابی مکانیکی اتفاق افتاده است. در این حالت ممکن است شما نیاز به تعویض هد خواندن نوشتن یا موتور اسپیندل و یا سایر قطعات مکانیکی داشته باشید. البته همانطور که بالا هم گفتم به شرطی که پلاتر آسیب ندیده باشد.

بازیابی اطلاعات از هارددیسک خراب، چکار هایی  می‌شود کرد؟

اگر تشخیص دادید که هارد شما یک مشکل مکانیکی دارد نا امید نشوید احتمال اینکه این مشکل حل شدنی باشد و بتوان اطلاعات هارد را ریکاوری کرد وجود دارد، البته به کمک یک متخصص ریکاوری یا مرکز تعمیر و بازیابی اطلاعات ( نه یک خدمات کامپیوتری ساده…). این مراکز هارددیسک را در محیطی به نام کلین‌روم یا اتاق تمیز که هیچگونه گرد و غباری در آن یافت نمی شود باز می‌کنند. به یاد داشته باشید که نشستن هر گونه گرد و غباری روی پلاترها می تواند هارد را خراب کند.

شما نمی‌توانید خودتان تعمیرات مکانیکی را انجام دهید زیرا باید قطعات جایگزین دقیق را بر اساس مدل و نسخه دقیق هارد پیدا کنید. همین موضوع می تواند خود به خود یک مشکل بزرگ ایجاد کند (حتی برای متخصصان حرفه ای بازیابی اطلاعات). ممکن است شما بتوانید خودتان یک مدار خراب را تعویض کنید اما موتور اسپیندل و محرک های خواندن و نوشتن بسیار به سختی تعویض می شوند. به یاد داشته باشید باز کردن محفظه هارد می تواند گارانتی هارد شما را باطل کند. اگر تصمیم دارید خودتان این مسیر را طی کنید به یاد داشته باشید لکه های ناشی از اثر انگشت برای خراب شدن هارد کافیست.

مشکلات ناشی از ساختار فایل یا ایندکس دیسک خراب می‌تواند با نرم افزار های مخصوص حل شوند. برخی از نرم افزارها مانند fdisk در اکثر سیستم عامل ها وجود دارد که برای این منظور استفاده می شود اما شما باید خیلی مراقب باشید. تغییر پارتیشن هارذ یا فرمت بندی می تواند مشکلات هارد را برطرف کند اما تمام اطلاعات خود را از دست خواهید داد.

سخن آخر

در اینترنت بعضی پیشنهادات عجیب و غریب برای تعمیر و بازیابی اطلاعات از هارددیسک وجود دارد که ممکن است بازیابی اطلاعات شما را برای همیشه غیرممکن کند. اگر هارددیسک شما مشکل مکانیکی داشته باشد نصب هر گونه نرم افزار بازیابی اطلاعات به ریکاوری داده های شما کمک نمی کند. قبل از اینکه هر گونه از این تکنیک ها را امتحان کنید بهتر است با یک مشاور بازیابی اطلاعات حرفه‌ای مشورت کنید.(لزوما نه ایران هارد)