برای ریکاوری هاردی که مشکل هد دارد چکار باید بکنیم؟

خرابی هارد بر اثر آسیب‌دیدگی قعطه‌ای از بخش مکانیکی هارد از جمله اسپیندل، پلاتر و هِد یک اتفاق بسیار رایجی است ( در اکثر موارد هِد است که آسیب می‌بیند) در این مقاله می‌خوایم شما بیشتر با این بخش های حیاتی هارد آشنا کنیم تا قبل از اینکه به‌دنبال راهکار باشیم و دست به کاری بزنیم، بتوانیم درک درستی از مشکلی که برای هاردمان بوجود آمده، داشته باشیم و تمامی سوالاتی که ممکنه در این مورد به ذهنتان بیایید را پاسخ دهیم. (اگر هم نبود یادتون نره در بخش کامنت ها سوالاتتون را بپرسید).

هِد هارد‌دیسک چیست و چه وظایفی دارد؟

هِد یکی از اصلی‌ترین قطعات داخلی هارد است که جنس آن از مس است و مانند تصویری که در پایین مشاهده می‌کنید در انتهای یک بازو نگهدارنده قرار دارد. وظیفه هِد خواندن و نوشتند اطلاعات بر روی پلاتر های هارد. البته فرایند خواندن و نوشتن هِد با کمک گرفتن از نیروی مغناطیسی که میان هد و پلاتر است صورت می‌گیرد و با اینکه فرایند از فاصله‌ی خیلی کمی اتفاق می‌افتد هیچ گونه تماسی  بین این دو رخ نمی‌دهد.

ساده‌تر بخوام توضیح بدهم باید هارد را به گرامافون تشبیه کنم با این فرق که هِد فرایند خواندن/ نوشتن و تبدیل سیگنال های الکتریکی تولید شده توسط میلیارد ها بخش مغناطیسی پلاتر بدونِ هیچ گونه تماسی با پلاتر بر خلاف گرامافون انجام می‌دهد. لازمه ذکر کنم که سرعت چرخش پلاتر و جابحایی هِد بسیار زیاده و کوچک‌ترین ضربه حین کار می‌تواند مرگبارباشد.

علائم خرابی هِد هارد کدامند؟

هِد هایی که دچار مشکل می‌شوند صرفا موجب عدم دسترسی به اطلاعات هارد را از شما نمی‌شوند، بلکه در بعضی از مواقع خرابی هِد طوری است که روی پلاتر خط می‌اندازد و این امر منجر به ازبین رفتن و غیر قابل ریکاوری شدن اطلاعات شود. پس اگر هاردتان شروع به ایجاد صدایی مانند: « خش خش، کلیک کلیک، بوق یا هر صدای عجیبی که از هارد تولید شود» پیشنهاد می‌کنیم هارد را خاموش کنید و به یک متخصص تعمیر و ریکاوری اطلاعات مراجعه نمایید.

همانطور که بالاتر اشاره کردم در هارددیسک‌ ها معمولا چند پلاتر روی هم قرار می‌گیرند و اطلاعات بالا و پایین پلاترها نوشته می‌شود پس به نسبت تعداد پلاترها، هارد دیسک باید ۲ برابر هد داشته باشد. بنابراین اگر یک هارد دیسک دارای سه پلاتر باشد شش هد خواندن و نوشتن وجود خواهد داشت.

وقتی که یکی از هدها خراب می‌شود یا می‌شکند دیگر نمی‌تواند اطلاعات روی پلاتر هارد دیسک را بخواند. هنگام خراب شدن هد شما ممکن است صدای غژغژ و کلیک کردن بشنوید. این بدان معنا نیست که همه هدهای شما به صورت همزمان خراب شده‌اند، ممکن است یکی از چند هد شما خراب شده باشد و بقیه سالم باشند.

از دلایلی که باعث خرابی هد هارد می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مدت زمان زیادی از هارد استفاده شود
• برهم خوردن تعادل هد به علت تکان دادن هارد هنگام کار
• خراب شدن بازوی نگهدارنده هد به علت ضربه
• ساخت ضعیف به علت استفاده از قطعات ارزان
• نوسان جریان برق

مواردی که هارد دیسک به جراحی نیاز پیدا می‌کند:

• بدسکتور شدن هارد
• خراب شدن یا آسیب دیدگی فریم‌ویر
• آسیب دیدن پلاترهای هارد
• صدای کلیک کردن یا بوق زدن
• عدم شناسایی هارد توسط کامپیوتر
• گیر کردن سیلندر

وقتی هد آسیب می‌ببیند ممکن است یکی از سه سناریو‌ای که در ادامه برایتان توضیح می‌دهم، اتفاق بیافتد، لازم به ذکر است که در هر کدوم از این سه حالت هارد شما توسط سیستم کامپیوتر شناسایی نخواهد شد.

• هِد هارد ضعیف می‌شود:‌ 

  این حالت کمترین نوع آسیب هد هارد محسوب می‌شود، در این حالت شانس شما جهت ریکاوری اطلاعات هارد بیشتر است. متاسفانه برای اینکه ارزیابی کنید هد هاردتان ضعیف شده نیاز به تجهیزات مخصوص ریکاوری دارید.

• هِد هارد قفل می‌شود ( هدگیر): 

  این نوع از آسیب هد را در پارکینگ هارد گیر می‌اندازد و اجازه نمی‌دهد حرکت کند. علائم این آسیب هنگامی که هارد روشن می‌شود صدایی از هد تولید می‌شود( تلاش برای راه افتادن، صدای گیر کردن) و مجدد خاموش می‌شود.

• هد هارد تخریب می‌شود (هد اوت): 

  شدیدترین نوع آسیبی که می‌تواند هِد هارد ببیند تخریب شدن هد یا همان اوت شدن هد است، در این حالت نوک هد بطور کامل آسیب فیزیکی دیده و باعث خط خوردگی روی پلاتر می‌شود. علائم در این حالت صدای تق تق یا کلیک کردن از هارد هنگام روشن بودن به گوش می‌رسد.

در برخی موارد برای اینکه بتوانیم بازیابی اطلاعات موفقی داشته باشیم نیازه هِد هارد را جراحی کنیم. جراحی هارد دیسک شامل کارهایی همچون تعویض هِد، تعویض پلاتر و… است. که با استفاده ابزارآلات مخصوص و در یک اتاق تمیز (کلین روم)  توسط فردی متخصص، هارد کاملا باز می‌شود و هِد یا پلاتر تعویض می‌گردد. استفاده از ابزارها و دستگاه‌های حرفه‌ای به موفقیت بازیابی اطلاعات هارد کمک خواهد کرد. اما در نظر داشته باشید جراحی هِد هیچ‌وقت صد درصدی نیست.

جراحی هِد هارد کار بسیار حساس و به دقت خیلی زیادی احتیاج دارد بنابراین فردی که جراحی هارد دیسک را انجام می‌دهد باید تجربه زیاد و دقت بالایی داشته باشد. پروسه جراحی هارد  تنها به هارد های اینترنال محدود نمی‌شود بلکه شامل هاردهای اکسترنال جدید و قدیمی که دارای برندهای مختلفی ازجمله سیگیت، توشیبا، هیتاچی، فوجیتسو، سامسونگ، وسترن دیجیتال و… نیز می‌شود.

مراحل جراحی هارد چطور صورت می‌گیرد؟

اصول هر جراحی اطلاعات  به این شکل است که ابتدا یک بررسی دقیق و تخصصی به کمک سخت‌افزار های لازم صورت بگیرد تا میزان آسیب دیدگی مشخص شود ( وضعیت هِد ها و پلاتر چک می‌شود) تا تعیین کنیم کدام بخش ها قابلیت تعمیر دارند یا نیاز به تعویض و جراحی دارند. تمام این فاکتور هایی که خدمتتان عرض می‌کنم تعیین کننده قیمت ریکاوری اطلاعات است.

البته در همین حین که میزان آسیب‌دیدگی تعیین میشود مرکز ریکاوری اطلاعات باید یک هارد مشابهی را برای این که بتواند قطعه هارد خراب را با آن جایگزین کند، پیدا کند. بعد از این که موارد قبل انجام شد سپس باید هارد خراب را در کلین‌روم باز کنند و با استفاده از ابزارالات تخصصی و همچنین دقت بالا قطعه خراب را بردارید و قطعه‌‌ی هارد مشابه را جایگزین کرد.

پس از اتمام جراحی هارد، باید هارد را به دستگاه (PC300 یا  MRT ) وصل کنند تا عکس‌العمل هارد نسبت به هد یا اسپیندل جدید را چک کنند، زیرا ممکن است مانند یک عمل پیوند عضو نتواند با قطعه جدید بخوبی تطبیق پیدا کند و آن را پس بزند. در این صورت نمی‌توان اطلاعات را ریکاوری کرد. اما اگر هارد نسبت به قطعه‌ی جدید عکس‌العمل خوبی بدهد، می‌توان بر استخراج و ریکاوری اطلاعات با احتیاط زیاد اقدام نمود.

ما در ایران هارد تنها زمانی که جراحی موفقیت‌آمیز باشد از شما هزینه دریافت می‌کنیم. هزینه جراحی هارد عمدتا از دو بخش هارد مشابه و حق‌الزحمه جراحی تشکیل شده است. هارد مشابه از آنجایی که بستگی به مدل هارد دارد متغییر خواهد بود، اما حق‌الزمه نرخ ثابتی ( 600 هزار تومن در سال 98) دارد.

تعمیر و ریکاوری هِد هارد آسیب دیده

هارد هایی که هِد آنها آسیب دیده باشند با توجه به سناریو هایی که در بالا به آن اشاره کردیم نیاز به تجهیزات از جمله کلین‌روم، دستگاه MRT و ابزارالات مخصوص ریکاوری دارید، البته از همه اینا مهمتر تجربه‌‌ی بالایی هم نیاز دارد زیرا مورد با مورد فرق می‌کند و قلق های خاص خودش را دارد.

بطور مثال: برای هارد هایی که مشکل هد ضعیف دارند با استفاده از سخت‌افزار های مخصوص بازیابی اطلاعات دیتکت گرفته می‌شود و به آهستگی فایل های موجود در آن را ریکاوری می‌شود و سپس به هارد بانک دیگری منتقل می‌شود ( کلا هارد هایی که به مشکل هِد برمی‌خورند قابلیت تعمیر برای استفاده مجدد ندارند).

هارد هایی که هد آنها گیر کرده باشد ابتدا برای بررسی مقدار آسیب دیدگی هد باید بطور کامل در کلین‌روم از قاب باز شود. اگر مقدار آسیب دیدگی هد بیش از حد نباشد امکان بازیابی اطلاعات با همان هد امکان پذیر است و صرفا باید پروسه آزادسازی هد صورت بگیرد و سپس با سخت‌افزار های مخصوص ریکاوری اطلاعات آن را استخراج کرد.

در حادترین حالت، یعنی وقتی هدِ هارد تخریب شده باشد، هارد باید ابتدا پروسه جراحی هارد را طی کند تا بتوان اطلاعات هارد را استخراج و ریکاوری کرد. برای پروسه جراحی نیاز به یک هد سالم و سازگار با هارد نیاز است( هد مشابه = دارای یک مدل یکسان ) تا با هِدی که آسیب دیده تعویض شود همان‌طور که قبلا هم گفتیم حتما حتما باید تمام این مراحل در کلین روم انجام شود.

( پیشنهاد می‌کنیم مطلب: چرا کلین روم برای بازیابی اطلاعات مهم است را مطالعه کنید )

بعد تعویض هِد نوبت به دیتکت گرفتن از هارد و سپس با استفاده از سخت‌افزار های ریکاوری، اطلاعاتی که سالم مانده و قابل ریکاوری است را استخراج کرد. لازم به ذکر است که میزان موفقیت پروسه جراحی ۱۰۰٪ نیست.

سخن آخر

اگر خدایی ناکرده شما با یک کدوم از این سناریو ها برخورد کردید و هاردتان بنا به ضربه، نوسان برق یا عدم استفاده طولانی دیتکت نشد یا صدا هایی مانند تق تق و… از خودش تولید می‌کرد، چنانچه اطلاعات ارزشمندی داخل آن داشتید سعی نکنید با روش‌های مختلفی که در اینترنت یافت می‌شود دست به تعمیر یا بازیابی اطلاعاتتان بزنید زیرا هر اقدامی که بر روی هاردتان بدون ابزارالات و تجهیزات متناسب آن انجام دهید تنها چیزی را بهبود نمی‌بخشد بلکه ممکنه شرایط را وخیم‌تر کند یا حتی هارد را به مرحله‌ای برسانید که دیگر هیچ راهی برای دستیابی به اطلاعات نباشد.

پیشنهاد ما این است که دستگاه‌تان را نزد یک متخصص یا مرکز معتبر ریکاوری اطلاعات ببرید تا تشخیصی دقیق از وضعیت هاردتان به شما بدهد.