چرا حجم واقعی هارد در ویندوز یا هر سیستم دیگر کمتر یا اشتباه نشان داده می‌شود؟

احتمالا همین حالا که دارید این مطلبو می‌خوانید برایتان سوال پیش آمده باشد که چرا من یک هارد با یک ظرفیت مشخصی خریداری کردم اما نمی‌تونیم از تمام حجم آن استفاده کنم مثلا برای مثلا اگر هارد ۵۰۰ گیگی باشد صرفا می‌توان از ۴۴۰ گیگ فضای ذخیره‌سازی هارد استفاده کنید.

منم اگر جای شما بودم همین سوال را می‌کردم و خیلی وقت پیش که تو دنیا‌ی ریکاوری اطلاعات هارد فعالیت نمی‌کردم دلیلش را نمی‌دونستم تا یکی از دوستان بهم گفت که بخاطر حجم اسمی و حجم واقعی هارد این اتفاق می‌افتد و عملا شرکت‌ها برای رند نشون دادن ارغام ذخیره‌سازی دستگاه‌هایشان از این حجم اسمی استفاده می‌کنند.

حالا بخاطر همین می‌خواهم در این پست به این سوالات جواب بدیم که اصلا این حجم اسمی و واقعیه هارد دیسک‌ها از کجا میاید و این که اصلا ما چطور می‌توانیم فضای ذخیره‌سازی یک هارد اکسترنال یا اینترنال را بدانیم.

دلایل کم شدن حجم هارد 

چرا ویندوز فضای خالی هارد رو اشتباه نشان میده؟ آیا میشه مشکل کم شدن حجم هارد رو رفع کرد؟ علت نمایش اشتباه ظرفیت هارد دیسک چیه؟

زمانی که یک هارد جدید تهیه می‌کنین و میخواین از اون استفاده کنین متوجه می‌شین که حجم کمتری نسبت به چیزی که فروشنده اعلام کرده در دسترس شما قرار می‌گیره. یا مشکل دیگه ای که ممکنه باهاش روبه رو بِشین از دسترس خارج شدن بخشی از حجم هاردی بوده که تا قبل از این، ازش استفاده می‌کردین و مشکلی باهاش نداشتید. چند دلیل عمده برای کم شدن حجم هارد وجود داره:

• باید بدونیم که حجم واقعی هارد کمتر از حجمیه که کمپانی‌های تولید کننده اعلام میکنن. که دلیل آن در ادامه مطلب توضیح داده شده است.
• هارد دچار مشکل نرم افزاری از قبیل حمله ویروسی قرار گرفته
• هارد دچار مشکل خرابی فریم ویر شده
• هد هارد آسیب دیده
• هارد بدسکتوری شده
• هارد اشتباها به درستی پارتیشن بندی نشده.

چرا هارد دیسک شما فضای کمتری از مقدار تبلیغ شده را نشان می‌دهد؟

قبل از این که شروع کنیم من یک مثالی بزنم تا بهتر متوجه شویم. ما در شرکتمون یک سرور QNAP داریم که ۸ هارد ۱/۵ ترابیتی با آرایه RAID5 داریم. خب اگر یک محاسبه‌ی ساده انجام بدیم در این صورت ما باید ۱۰/۵ ترابایت داشته باشیم ( ۱/۵*۸=۱۰/۵) و اما چیزی که سیستم نشون میده ۹۶۱۷.۰۶ گیگ است، تقریبا ۱ترابایت کم‌تر!.

پس این یک گیگابایت کجاس؟! نگران نباشید در ادامه همرو کامل توضیح می‌دهیم.

خب دلیل اصلی کم شدن این مقدار حافظه این است که هارد‌های ۱/۵ ترابایت این حجم را ندارد و علاوه‌بر آن QNAP و RAID مقداری از فضای ذخیره‌‌‌سازی را می‌گیره و نتیجه‌اش حجمی‌ است که باقی می‌ماند.

فروشندگان هارد و دستگاه‌های ذخیره‌سازی خود را با رند کردن گیگ‌ها به فروش می‌رسانند و حجم ذخیره‌سازی را ۱۰۰۰ مگابایت به ۱۰۰۰ مگابایت (همون یک گیگ) تفسیر می‌کنند. بجای این که ۱۰۲۴ مگ به ۱۰۲۴ مگ این کار را بکنند. و درستش هم این است که به این شکل (۱۰۲۴) عمل کنند بخاطر این که ای تی بر پایه زبان باینری (Base2) است، نه بر پایه دسیمال (Base10) هگزادسیمال (Base16) هم که خیلی به مراتب کمتر از این دو است.

در اینجا جدول مقایسه‌ای بین بیت‌ها، بایت‌ها، کیلوبایت‌ها، مگابایت‌ها، گیگابایت‌ها و ترابایت‌ها را برای شما ارائه می‌دهم.

۰,۱ = ۱ BIT

۸ BITS = 1 BYTE

۱۰۲۴ BYTES = 1 KILOBYTE

۱۰۲۴ KILOBYTES = 1 MEGABYTE

۱۰۲۴ MEGABYTES = 1 GIGABYTE

۱۰۲۴ GIGABYTES = 1 TERABYTE

به همین دلیل برای محاسبه ظرفیت واقعی دیسک‌های سخت ما فقط باید فرمول زیر را اعمال کنیم:

ظرفیت واقعی هارد دیسک = ظرفیتی که توسط سازنده مشخص شده ضربدر  ۰.۹۳۱۳  است

برای مثال یک دیسک ۱.۵TB:

ظرفیت واقعی هارد = ۱.۵TB x 0.9313 = 1،۳۹۶ TB

برای به پایان رساندن این بخش، در اینجا یک جدول آورده شده است که آن را برای ما روشن می‌کند تا حتی لازم نیست از فرمول هارد دیسک استفاده کنیم:

حجم هارد به گفته سازنده بر اساس گیگ	حجم واقعی هارد بر اساس گیگ
۱۶۰ گیگ	۱۴۹ گیگ
۲۵۰ گیگ	۲۳۲ گیگ
۳۲۰ گیگ	۲۹۸ گیگ
۵۰۰ گیگ	۴۶۵ گیگ
۱ ترابایت (۱۰۰۰ مگ)	۹۳۱ گیگ
۱/۵ ترابیات ( ۱۵۰۰ مگ)	۱۳۹۶ گیگ
۲ ترابایت (۲۰۰۰ مگ)	۱۸۶۲ گیگ
۳ ترابیات (۳۰۰۰ مگ)	۲۷۹۳ گیگ

خب حالا که برایمان این مورد روشن شد. برگردیم به RAID5 و QNAP شرکت، الان دیگر می‌توانیم بگوییم که چه مقدار فضایی برای ذخیره‌سازی باید داشته باشیم. در واقع:

۸ هارد  ضربدر ۱۳۹۶ گیگ= ۹۷۷۲ گیگ

ما باید در مجموع ۹۷۷۲ گیگابایت در اختیار داشته باشیم، اما فقط ۹۶۱۷.۰۶ گیگابایت داریم. پس ۱۵۵گیگابایت مفقود شده کجا هستند؟

اکنون به نکته دوم سؤال اولیه یعنی RAID و NAS می‌پردازیم! هر RAID برای کار به مقداری از فضای شما احتیاج دارد، باید درک کنید که یک RAID 5 اصلا چی هست؟ برای کار با یک RAID 5، همیشه نیاز به فضای اضافی را می‌باشد تا بتواند در صورت خرابی دیسک یا ازبین رفتن اطلاعات، تا داده‌ها را بازیابی کند.

علاوه بر RAID، باید در نظر داشت که یک کامپیوتر NAS همیشه دو پارتیشن را در هارد ایجاد می‌کند، یکی برای داده‌هایی که فضایی است که ما به عنوان موجود می‌بینیم و یک پارتیشن دیگر برای پیکربندی NAS، جایی که IP را ذخیره می‌کند. تیم ها، کاربران، گروه‌ها و افراد دیگر …

پس اون ۱۵۵ گیگابایت مفقود شده شامل این موارد می‌شود. یعنی تنظیمات RAID5 و QNAP که پاراگراف بالا ذکر کردیم این فضا را اشغال می‌کند.

چرا سیستم شما مقدار فضای آزاد هارد را به اشتباه نشان می‌دهد؟

خب تمام اینارو با مثال براتون گفتیم تا بگم که این اتفاق فقط مختص ویندوز یا مک نیست و در هر سیستمی این اتفاق می‌افتد، البته به شیوه‌ متفاوت. مثلا در ویندوز، اگر روی درایو C خود کلیک راست کنید، فضایی به عنوان Used Space را مشاهده خواهید کرد. برای مثال در تصویر زیر هارد دیسک حاوی ۱۱۷ گیگابایت فضای استفاده شده می‌باشد.

اما اگر همه فایل‌های موجود در درایو C خود را انتخاب کنید و روی آن‌ها کلیک راست و Properties را انتخاب کنید متوجه چیز عجیب و غریبی خواهید شد. مقدار فضای استفاده شده توسط فایل‌ها با مقدار فضای مورد استفاده شده در هارد دیسک شما همخوانی ندارد. در اینجا ما درایو C که داریم ۹۹ گیگابایتی است اما ویندوز از ۱۱۷ گیگابایت فضا استفاده کرده است. این اختلاف می‌تواند ۱۸ گیگ یا بیشتر باشد، اما این همه گیگ چه شده‌اند؟

خب معلوم است انواع خاصی از فایل‌ها در ویندوز اکسپلورر نمایش داده نمی‌شوند. فایل‌های موجود در ویندوز به shadow storage یا shadow copies معروف هستند چون که در محیط ویندوز اکسپلور ظاهر نمی‌شوند. فضای ذخیره سازی سایه شامل نقاط System Restore و نسخه‌های قبلی فایل‌ها برای ویژگی‌های نسخه‌های قبلی در ویندوز اکسپلورر است. برای باز کردن پنجره Command Prompt باید عبارت Command Prompt را در منوی Start سرچ کنید و از نتایج روی Command Prompt کلیک راست کنید و گزینه Run as administrator را انتخاب کنید.

برای مشاهده مقدار دقیق فضای ذخیره سازی مورد استفاده توسط فایل‌های سایه‌ای در هر هارد دیسک متصل به سیستم خود، می‌توانید دستور زیر را اجرا کنید.

حالا دستور زیر را در Command Prompt  اجرا کنید:

vssadmin list shadowstorage

همان طور که در دستور زیر می‌بینید حدود ۹ گیگابایت از فضای هارد دیسک ما توسط Windows Shadow Copy Storage استفاده شده است. مقدار اختلاف بالا بیشتر از ۷ گیگابایت به نظر می‌رسد اما می‌توان با گرد کردن این اختلاف را توضیح داد.

پارتیشن‌های دیگر هم ممکنه وجود داشته باشند.

لپ‌تاپ‌ها و سیستم‌های دسکتاپ غالبا دارای چندین پارتیشن هستند. اگر تعجب می‌کنید که چرا سیستم شما فضای کمتری را نسبت به مشخصات هارد دیسک نشان می‌دهد احتمالا این فضا توسط پارتیشن ریکاوری جداگانه اشغال شده است. برای بررسی پارتیشن‌ها می‌توانید از برنامه Disk Management خود ویندوز استفاده کنید. روی Start کلیک کنید و partitions را تایپ کنید حالا از نتایج نمایش داده شده Create and format hard disk partitions را انتخاب کنید.

در اینجا هارد دیسک باید اندازه صحیح خود را در پنجره Disk Management نمایش دهد. همان طور که در تصویر زیر می‌بینید تقریبا ۱۱ گیگابایت از فضای هارد دیسک به یک پارتیشن ریکاوری مخفی اختصاص داده شده است و این در مورد لپ‌تاپ‌ها و سیستم‌های دیگری که خودتان نمی‌سازید کاملا عادی است.

هر یک از این عوامل می‌توانند فضای هارد دیسک شما را اشغال کنند و فضای کمتری نسبت به آنچه که انتظار دارید را به شما نمایش دهند. امیدواریم این مطلب برایتان مفید بوده باشه حتما سوالات و نظرات خود را برایمان ارسال کنید.

 

خرابی فریم ویر رو هم باید در نظر بگیریم

فریم ویر نرم افزاریه که روی پلاترهای هارددیسک نوشته میشه و نقش مهمی برای عملکرد صحیح هارد داره. فریم ویر مسئول عملیات خوندن، نوشتن و دسترسی به داده‌های درایو.
اگر به هر نوعی به فریم ویر آسیبی برسه، درایو در نهایت خراب میشه و اجازه دسترسی جزئی به داده‌های ذخیره شده در درایو رو فراهم میکنه.

 

مشکل احتمالی هد هارد

مشکلاتی که به هد هارد برمیگرده که باید توسط متخصصین رفع مشکل بشه. گاهی هارد رو وصل میکنین و میبینین حجم هارد حدود ۳.۸ گیگ شناسایی میشه و این به دلیل خرابی هده و باید هاردتون رو به یه کارشناس نشون بدید.

اگر اقدامات درست به موقع اجرا نشه در مراحل بعدی داده‌ها به طور کامل آسیب می‌بینه، خسارات جبران ناپذیری می‌تونه به باز بیاد. به طور ساده‌تر اگه بخوایم بگیم، داده‌های درایو در حالت غیرقابل دسترس باقی می‌مونه. در این مرحله ممکنه به فکر فرمت کردن هارد بیافتید.

اگر یه نسخه پشتیبان ایمن داشته باشین می‌تونین به فرمت کردن درایو ادامه بدین در غیر این صورت مطمئنا با مشکل از دست دادن داده‌ها مواجه می‌شین.
مشاهده شده که خیلی از کاربرها روش‌های مختلفی رو برای حل این مشکل تست کردن. بعضیاشون از ابزار Disk Managment استفاده کردن و در نهایت پارشتین رو با اطلاعات همراهش پاک کردن.

نتیجه گیری

کم حجم بودن هارددیسک نسبت به ظرفیت اصلی که قرار بوده در اختیار شما قرار بگیره دلیل بر تقلبی بودن هارد دیسک نیست و ممکنه دلایل دیگه ای هم داشته باشه، اما هنگام خرید هارد دیسک از اصل بودنش مطمن بشید تا دچار افراد سودجو نشید. امیدواریم این پست برای شما مفید بوده باشه خوشحال میشیم تجربیات خودتون در قسمت نظرات برامون بگین.